Warme truiendag, het reboundeffect

“Ik zet de airco aan want het is zo warm met die trui aan”
De titel nogal gekscherend maar helaas komen dit soort situaties, het “reboundeffect”, veel vaker voor dan we door hebben. Uit diverse onderzoeken komt naar voren dat het energiegebruik bij energiezuinige gebouwen en woningen voor 70% bestaat uit het gebruik gebonden aandeel. Oftewel de hoeveelheid energie die gebruikt wordt door het toedoen van de gebruikers, (huishoudelijke) apparatuur en instellingen van bijv. ruimtetemperaturen. En dit is precies het deel van het energiegebruik waar het “fout” gaat.

Het was dan ook een kwestie van tijd voor het eerste onderzoek dat uitwees dat de gehele technische energiebesparing teniet wordt gedaan door het ondoelmatig gebruik van middelen door de gebruiker zelf. Inmiddels zijn onderzoeken gepubliceerd waarin de gevolgen van het “reboundeffect” duidelijk worden.

Reboundeffect: Het teniet doen van de energiebesparing door een toenemend energiegebruik door gebruik gebonden ondoelmatig gebruik.

In 2013 is er onderzoek gedaan naar het reboundeffect. Onder 670.000 Nederlandse huishoudens is het samenspel tussen de energiezuinigheid van het gebouw en de leefstijl van de gebruiker in kaart gebracht.

De onderzoeken laten zien dat het energiegebruik en de te verwachten besparing afwijkt van de benchmark, door de invloed van de gebruiker. “Wanneer een woning energiezuiniger, en dus goedkoper warm te stoken is, gaat de thermostaat na verloop van tijd vaak weer iets omhoog. Het gedrag van mensen past zich aan, aan de situatie, aan de geïsoleerde woning. We noemen dit het reboundeffect.”

Er wordt geconstateerd dat dit het geval is bij 41 procent van de huurders en 27 procent van de huiseigenaren. “Wanneer een huis 100% energiezuiniger wordt, dan leidt dit tot een energiebesparing van 59% voor huurwoningen en 73% voor koopwoningen”. “Mensen uit lagere-inkomensgroepen en mensen met een intensiever gasverbruik blijken hun gedrag het sterkst aan te passen.”

Gebruikgebonden energie

Het is overduidelijk dat het totale energiegebruik staat bij de mate en manier van gebruik door de gebruiker. Huidige technieken en concepten zijn vooral gericht op het verbeteren van het gebouw, terwijl de grootste winst op energiegebied zch bevindt op het gebruik gebonden deel. “De protocollen met betrekking tot energiebesparing zouden zich grotendeels moeten richten op het beïnvloeden van het gebruiksgedrag. Door de gebruiker continu prikkels te geven (bewust te maken), bijvoorbeeld door informatiedisplays die het energieverbruik inzichtelijk maken, zal het energieverbruik verder kunnen dalen.”